Commedia dell' arte
Commedia dell'arte is de gebruikelijke naam voor het Italiaanse geïmproviseerde typentoneel van de 16e tot 18e eeuw. Andere namen voor het genre zijn commedia delle maschere (naar de gebruikte maskers), commedia all’italiana e.a. Deze vorm van volkstoneel gaat, in tegenstelling tot het klassieke toneel, niet gebukt onder vaste regels.
Kenmerkend is dat in de toneelstukken (komedies) steeds dezelfde personages met steeds dezelfde naam, een direct herkenbaar uiterlijk en eenzelfde karakter optreden. Enkele personages zijn: Arlecchino (Harlekijn), Brighella, Capitano (kapitein), Colombina, Il Dottore, Isabella, Pantalone, Pulcinella en Scaramouche.
Over de herkomst is weinig zeker, al ligt voor de hand dat ze aansloot bij bepaalde traditionele elementen. Tegenover de "geleerde" komedie, die aan de hoven en academies door gelegenheids(amateur)spelers werd opgevoerd, belichaamde de commedia dell'arte de scenische volkshumor, kwam uit het lagere volk en werd van 1545 af uitsluitend door beroepsacteurs (arte = beroep) gespeeld. Het betreft hier een toneeltechniek waarbij geen geschreven tekst wordt gebruikt: de hoofdinhoud van het stuk was vastgelegd in een "scenario", waarop de spelers verder improviseerden, elk naar eigen smaak en talent.
Kenmerkend is dat in de toneelstukken (komedies) steeds dezelfde personages met steeds dezelfde naam, een direct herkenbaar uiterlijk en eenzelfde karakter optreden. Enkele personages zijn: Arlecchino (Harlekijn), Brighella, Capitano (kapitein), Colombina, Il Dottore, Isabella, Pantalone, Pulcinella en Scaramouche.
Over de herkomst is weinig zeker, al ligt voor de hand dat ze aansloot bij bepaalde traditionele elementen. Tegenover de "geleerde" komedie, die aan de hoven en academies door gelegenheids(amateur)spelers werd opgevoerd, belichaamde de commedia dell'arte de scenische volkshumor, kwam uit het lagere volk en werd van 1545 af uitsluitend door beroepsacteurs (arte = beroep) gespeeld. Het betreft hier een toneeltechniek waarbij geen geschreven tekst wordt gebruikt: de hoofdinhoud van het stuk was vastgelegd in een "scenario", waarop de spelers verder improviseerden, elk naar eigen smaak en talent.